Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Kaliszu

​

2000-2018

 

Tadeusz Krokos – ur. 4 maja 1932 r. w Ostrowie Wielkopolskim. Ojciec starszy sekretarz sądowy pracował w Ostrowie Wielkopolskim, a następnie w Krotoszynie. W 1945 r. ukończył w Krotoszynie sześć klas Szkoły Powszechnej, następnie podjął naukę w krotoszyńskim gimnazjum. W 1951 r. zdał maturę w Liceum Ogólnokształcącym im. H. Kołłątaja w Krotoszynie oraz ukończył kurs pedagogiczny w tamtejszym Liceum Pedagogicznym uzyskując tym samym tytuł nauczyciela szkolnictwa podstawowego. W latach 1953-54 odbył zasadniczą służbę wojskową zakończoną awansem na stopień oficerski. Dalsze kształcenie obejmowało: Studium Nauczycielskie z zakresu geografii i historii w Poznaniu (1958), studia magisterskie na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1990 r. ukończył podyplomowe studia organizacji i zarządzania w Instytucie Kształcenia Nauczycieli w Warszawie. Przed wcieleniem do wojska pracował w Szkole Podstawowej w Krzywiniu w pow. kościańskim, a po roku 1954 r. w Domu Harcerza w Krotoszynie, w Wydziale Oświaty Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Krotoszynie, później był kierownikiem Domu Kultury Dzieci i Młodzieży. Z początkiem czerwca 1975 r. rozpoczął pracę pedagogiczną na stanowisku starszego wizytatora w Kuratorium Oświaty Urzędu Wojewódzkiego w Kaliszu. W 1991 r. przeszedł na emeryturę, nie przestając jednocześnie działać społecznie. Aktywnie zaangażowany w prace Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Kaliszu, Kaliskiego Stowarzyszenia Edukacji Kulturalnej Dzieci i Młodzieży „Schola Cantorum”, Wielkopolskiego Towarzystwa Kulturalnego, Ostrowskiego Towarzystwa Genealogicznego, a także Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz Zarządu Głównego Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu. Członek Prezydium Ruchu Stowarzyszeń Regionalnych RP. Od 2000 r. pełni nieprzerwanie funkcję prezesa kaliskiego oddziału PTH.

​

​1998-2000

 

Karol Pawlak - ur. 11 października 1938 r. w miejscowości Lubonieczek. Tam też wraz z rodzicami przeżył okupację hitlerowską. Naukę w szkole podstawowej w Zaniemyślu rozpoczął 1 września 1945 r. Później kontynuował ją w Liceum Ogólnokształcącym w Środzie. W latach 1957-62 studiował historię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1976 r. na tej uczelni uzyskał stopień naukowy doktora historii na podstawie pracy „Obóz Narodowy w Wielkopolsce w latach 1934-1939” napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Antoniego Czubińskiego. Po ukończeniu studiów rozpoczął pracę w Archiwum Państwowym w Poznaniu. Do Kalisza przeniósł się w 1976 r. Początkowo pracował w tutejszym Archiwum Państwowym, a w 1982 r. podjął pracę w Ośrodku Szkolenia Służby Więziennej na etacie wykładowcy. Na emeryturę przeszedł 30 kwietnia 1999 r. Działalność naukową rozpoczął w Gnieźnie w latach 60. XX w. Zajmował się wtedy problematyką regionalną. Po przejściu do pracy w więziennictwie, ograniczył pracę regionalną, ale z niej nie zrezygnował. Rozpoczął natomiast badania dziejów więziennictwa. Opublikował w sumie ponad 70 prac. W Kaliszu wstąpił do Polskiego Towarzystwa Historycznego. W czerwcu 1998 r. wybrany prezesem kaliskiego oddziału, funkcję tę pełnił do lata 2000 r.

​

1985-1998

 

Henryk Wrotkowski - ur. 21 grudnia 1920 r. w Gnieźnie. Jego ojciec Walenty był kolejarzem, a matka Wiktoria zajmowała się domem. W 1937 r. w rodzinnym mieście ukończył Gimnazjum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego. Dalszą edukację kontynuował już w Liceum Pedagogicznym w Wągrowcu, niestety musiał ją przerwać z chwilą wybuchu II wojny światowej. W czasie okupacji pracował początkowo jako robotnik rolny, a następnie jako kreślarz i technik w biurze architektonicznym. Po zakończeniu wojny powrócił do liceum, a po uzyskaniu świadectwa dojrzałości, we wrześniu 1946 r. podjął pracę w zawodzie nauczyciela w Szkole Podstawowej w Gnieźnie. Istotny etap w życiu H. Wrotkowskiego stanowiło rozpoczęcie w 1947 r. studiów na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ze względu na trudną sytuację materialną zmuszony był podjąć równolegle pracę w Szkole Podstawowej dla Dorosłych. W 1951 r. po uzyskaniu tytułu magistra filozofii w zakresie filologii polskiej na krótko powrócił do rodzinnego Gniezna, gdzie na nowo objął posadę nauczyciela. Jednocześnie rozpoczął współpracę z tamtejszym Państwowym Teatrem zajmując stanowisko kierownika objazdu (faktycznie opiekował się również działem literackim, a niekiedy występował na scenie). W połowie sierpnia 1952 r. młodzi małżonkowie otrzymali skierowanie do pracy w kaliskim Liceum Pedagogicznym. W szkole tej H. Wrotkowski został zatrudniony jako nauczyciel języka polskiego oraz wychowawca internatu, poza tym opiekował się również studenckim kółkiem teatralno-recytatorskim. W 1960 r. po likwidacji liceum został przeniesiony na etat nauczyciela w Studium Nauczycielskim. Dwa lata później objął stanowisko dyrektora tej placówki, które piastował aż do 1975 r., to jest do momentu jej likwidacji. Następnie przeszedł do Centrum Doskonalenia Nauczycieli Instytutu Kształcenia Nauczycieli (w 1981 r. przekształcone w Oddział Doskonalenia Nauczycieli), by jako starszy wykładowca, a później adiunkt kształcić kadrę kierowniczą. Od października 1981 do kwietnia 1986 r. pełnił funkcję dyrektora ODN-IKN. W 1976 r. obronił rozprawę doktorską „Rozwój stosunków społeczno-politycznych i kulturalnych w Kaliszu w latach 1914-1928” napisaną pod kierunkiem prof. Antoniego Czubińskiego. W pracy naukowej główną uwagę koncentrował na badaniach wchodzących w zakres problematyki regionalnej. Był autorem i współautorem kilku prac zbiorowych w tym monografii „Dzieje Kalisza” wydanej w 1977 r. pod red. Władysława Rusińskiego. Z ważniejszych publikacji należy odnotować rozprawy poświęcone społeczeństwu Kalisza w latach I wojny światowej oraz pierwszych dniach wyzwolenia, kaliskim reperkusjom przewrotu majowego 1926 roku, szkolnictwu kaliskiemu w latach 1918-28, a także kaliskim tradycjom Konstytucji 3-Maja. Od 1970 r. wyniki swoich badań regularnie zamieszczał na łamach „Rocznika Kaliskiego”. Współpracował także z „Ziemią Kaliską”, „Południową Wielkopolską” oraz miesięcznikiem „Kalisia”. Aktywnie działał w wielu organizacjach i stowarzyszeniach m.in. w Towarzystwie im. Marii Konopnickiej, Towarzystwie Miłośników Kalisza oraz Kaliskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk. Najmocniej związał się jednak z Polskim Towarzystwem Historycznym. Jako członek PTH w 1984 r. wszedł również do Komitetu Redakcyjnego „Rocznika Kaliskiego”. Rok później został wybrany prezesem PTH Oddział w Kaliszu pełniąc tę funkcję aż do śmierci. Za swoją pracę wielokrotnie nagradzany i wyróżniany m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, a także odznaką Zasłużony dla Miasta Kalisza oraz tytułem Honorowy Obywatel Miasta Kalisza. Henryk Wrotkowski zmarł 27 marca 1998 r.

​

1973-1985

​

Marianna Wrotkowska – ur. 21 grudnia 1923 r. w Borku. Ojciec Jan był drogomistrzem, natomiast matka Jadwiga zajmowała się domem. Początkowo uczęszczała do Szkoły Powszechnej w Borku, a następnie w Krotoszynie, gdzie w 1939 r. ukończyła trzy klasy Gimnazjum Ogólnokształcącego im. Hugona Kołłątaja. Edukację, przynajmniej oficjalnie, przerwała wraz z wybuchem II wojny światowej, faktycznie kontynuowała ją na tajnych kompletach. W czasie okupacji ze względu na trudną sytuację rodziny dorabiała jako pracownik biurowy w warsztacie samochodowym w Firmie Otto Ortlieb oraz jako maszynistka w Wydziale Drogowym Starostwa Krotoszyńskiego. Po uzyskaniu matury, w 1946 r. rozpoczęła studia na Wydziale Humanistyczno-Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W czasie studiów pracowała zarobkowo udzielając początkowo korepetycji, a następnie jako nauczycielka w Państwowej Szkole Ogólnokształcącej dla Pracujących nr 1 w Poznaniu (1947-1950). We wrześniu 1950 r. po obronie pracy „Towarzystwo Oświaty Ludowej w Wielkim Księstwie Poznańskim (1872-1878)” uzyskała tytuł magistra filozofii w zakresie historii. Ukończenie studiów zbiegło się z zawarciem związku małżeńskiego z Henrykiem Wrotkowskim (17 września 1950 r.). Przez kolejne dwa lata mieszkała z mężem w Gnieźnie pracując w tamtejszym teatrze m.in. na etacie bibliotekarza. W 1952 r. wraz z Henrykiem Wrotkowskim przyjechała do Kalisza, by zgodnie z nakazem pracy objąć posadę nauczycielki w Liceum Pedagogicznym (1952-1968). W kolejnych latach pracowała w Studium Nauczycielskim (1968-1976) oraz Technikum Budowy Fortepianów w Zespole Szkół Zawodowych nr 1 (1976-1990). Stosując nowoczesne metody nauczania z powodzeniem rozwijała zainteresowania swoich wychowanków, szczególnie uwrażliwiając ich na historię regionalną. Pracę zawodową łączyła z działalnością społeczną oraz naukową. Aktywnie działała w Towarzystwie im. Marii Konopnickiej oraz Kaliskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk. Szczególnie mocno związana była z Polskim Towarzystwem Historycznym, w którym w latach 1973-1985 pełniła funkcję prezesa. Pod egidą PTH organizowała spotkania i sesje naukowe. Należała także do Komitetu Redakcyjnego „Rocznika Kaliskiego”, na łamach którego publikowała opracowania oraz komunikaty. Jej ostatni projekt stanowiła sesja naukowa poświęcona germanizacji polskich dzieci w czasie okupacji. Za działalność, zarówno zawodową jak i społeczną, kilkakrotnie wyróżniona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1976), odznaką Zasłużony dla Miasta Kalisza oraz godnością Honorowego Obywatela Miasta Kalisza (1982). Maria Wrotkowska zmarła 26 września 1997 r. Pochowana została na cmentarzu w Skalmierzycach.

 

1970-1973

 

Władysław Gill - ur. 7 grudnia 1934 r. w Krotoszynie. W roku 1952 r. złożył egzamin dojrzałości w Liceum Ogólnokształcącym im. H. Kołłątaja w Krotoszynie, a w latach 1951-52 był słuchaczem Państwowego Kursu Nauczycielskiego w Krotoszynie, tam też uzyskał dyplom nauczyciela szkół ogólnokształcących stopnia podstawowego (1952). W latach 1955-1960 studiował na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie 3 czerwca 1960 r. złożył egzamin magisterski. W grudniu 1969 r. obronił pracę doktorską na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W latach 1952-1960 pracował w szkolnictwie podstawowym w Dobrzycy oraz Krotoszynie. Od 1960 do 1967 r. był nauczycielem historii w Liceum Pedagogicznym w Krotoszynie. Natomiast od września 1967 do marca 1973 r. pracował na stanowisku zastępcy dyrektora Studium Nauczycielskiego w Kaliszu. W latach 1973-74 był starszym wykładowcą w Instytucie Kształcenia Nauczycieli i Badań Oświatowych w Poznaniu, pełniąc jednocześnie funkcję dyrektora tej placówki. Z początkiem października 1974 r. rozpoczął pracę na stanowisku adiunkta, a następnie starszego wykładowcy w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM. Jednocześnie do 1998 r. pełnił funkcję kierownika Zaocznego Studium Politologii UAM. Łącznie w różnych formach szkolnictwa przepracował 49 lat. Przez cały okres pracy nauczycielskiej był aktywnym członkiem ZNP, działał również w Polskim Towarzystwie Historycznym. Od marca 1970 do marca 1973 r. kierował pracami Towarzystwa jako prezes Oddziału w Kaliszu.

​

1955-1970

 

Aniela Karolina Wende – ur. 13 lipca 1906 r. w Kaliszu w rodzinie Władysława i Janiny Ziółkowskich. Była najstarszą spośród pięciorga rodzeństwa. Kształciła się w Gimnazjum im. Anny Jagiellonki, gdzie należała do wyróżniających się uczennic. Uczestniczyła m.in. w spotkaniach Salonu Historyczno-Literackiego Felicji Łączkowskiej. W 1925 r., po ukończeniu gimnazjum, podjęła studia na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego. Zaraz po uzyskaniu magisterium zawarła związek małżeński z Edwardem Wende, synem kaliskiego pastora. Od 1932 r. pracowała początkowo w Gimnazjum i Liceum im. Adama Asnyka, a następnie w Gimnazjum Żeńskim im. Anny Jagiellonki. W tym czasie na świat przyszli jej dwaj synowie – Edward oraz Piotr. Podczas wojny cała rodzina przebywała w Warszawie. Powojenny powrót do Kalisza wiązał się m.in. z bezskutecznymi próbami znalezienia pracy, której z racji swojego pochodzenia nie mogła w komunistycznej rzeczywistości uzyskać. Wrodzona energia oraz miłość do Kalisza zaowocowały najważniejszą inicjatywą, jaką było powołanie w październiku 1955 r. kaliskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego. A. Wende zaangażowała się w organizację obchodów jubileuszu XVIII wieków Kalisza przejmując na siebie trudny odcinek badań regionalnych oraz popularyzacji dziejów miasta. Efektem jej pracy i determinacji było wydanie trzytomowego zbioru rozpraw i materiałów pod tytułem „Osiemnaście wieków Kalisza”. Wydanie to uświetnili swoją pracą prof. Aleksander Gieysztor, jako redaktor, oraz prof. Stanisław Herbst, jako opiniodawca. Funkcję prezesa kaliskiego PTH pełniła do 1970 r. Jej działalność doceniono m.in. w 1986 r. nadając dyplom „Za długoletnią ofiarną pracę na rzecz Towarzystwa i dobra polskiej nauki historycznej”. Aniela Wende zmarła 8 stycznia 1994 r., została pochowana na cmentarzu ewangelickim w Warszawie.

​

​​